Dane biometryczne objęte są szczególną ochroną na gruncie RODO. To kategoria danych osobowych, która ze względu na swoją wrażliwość i niezmienność podlega rygorystycznym zasadom przetwarzania. Już na początku warto podkreślić, że co do zasady są one objęte zakazem przetwarzania, a wszelkie wyjątki od tej zasady muszą być precyzyjnie określone i uzasadnione.
Co to są dane biometryczne?
Pod pojęciem danych biometrycznych na gruncie RODO rozumie się dane osobowe, które powstają w wyniku specjalnego przetwarzania technicznego i dotyczą cech fizycznych, fizjologicznych lub behawioralnych osoby fizycznej. Kluczowym aspektem tych danych jest to, że umożliwiają lub potwierdzają jednoznaczną identyfikację tej osoby.
Do charakterystycznych cech danych biometrycznych należy ich niezmienność w czasie oraz indywidualność. Nie podlegają one zmianom wraz z upływem lat, stanowiąc wyjątkową, przypisaną do konkretnej osoby cechę. To właśnie ta cecha przesądza o ich wyjątkowo wrażliwym charakterze i konieczności szczególnej ochrony. Wskazuje się, że są one niezbędne do potwierdzenia tożsamości na podstawie specjalistycznych cech, których nie posiadają inne dane osobowe.
Charakter danych biometrycznych w świetle RODO
RODO klasyfikuje dane biometryczne jako szczególną kategorię danych osobowych, tzw. dane wrażliwe. Przez szczególną ochronę należy rozumieć wprowadzenie dodatkowych rygorów prawnych w zakresie ich przetwarzania. Wśród danych uznawanych za biometryczne wymienia się m.in. wizerunek twarzy, dane daktyloskopijne, skanowanie linii papilarnych, skanowanie tęczówki oka oraz behawioralny podpis biometryczny składający się z cech grafologicznych.
Ta szczególna klasyfikacja ma na celu ochronę przed poważnym ryzykiem naruszenia praw i wolności osób fizycznych, ponieważ tego typu dane mogą wprost prowadzić do jednoznacznej identyfikacji osoby oraz potencjalnie nieodwracalnych skutków ich nieuprawnionego ujawnienia lub wykorzystania.
Kiedy dane biometryczne podlegają ochronie?
Ochrona danych biometrycznych wynika wprost z ogólnej zasady zakazu ich przetwarzania, którą RODO określa w art. 9 ust. 1 i 2. Przetwarzanie tych danych jest co do zasady zabronione, zwłaszcza w celu jednoznacznej identyfikacji osoby fizycznej. Wyjątki od tego zakazu muszą być określone przez przepisy prawa oraz oparte na rzetelnej analizie realnej konieczności ich przetwarzania.
Ochrona dotyczy przede wszystkim sytuacji, w których dane te pozwalają na bezsporną identyfikację osoby i kiedy ich charakter techniczny bądź fizjologiczny sprawia, że nie da się w prosty sposób zastąpić innym rodzajem danych. W praktyce ochroną objęte są wszelkie okoliczności przetwarzania obejmujące zbieranie, przechowywanie, modyfikowanie, przekazywanie czy wykorzystywanie danych biometrycznych.
Kiedy dozwolone jest przetwarzanie danych biometrycznych?
Wyjątkowe sytuacje, w których dopuszczalne jest przetwarzanie danych biometrycznych, precyzyjnie reguluje RODO. Zasada zakazu może zostać uchylona w przypadkach, gdy spełnione są warunki określone w art. 9 ust. 2 RODO. Dotyczy to najczęściej sytuacji, gdy przetwarzanie jest niezbędne dla ochrony żywotnych interesów, realizacji interesu publicznego lub ochrony zdrowia, a także w przypadku, gdy istnieje wyraźna zgoda osoby, której dane dotyczą.
W relacji pracodawca–pracownik przetwarzanie danych biometrycznych może mieć miejsce wyłącznie w ramach uzasadnionego interesu pracodawcy, pod warunkiem, że dotyczy to kontroli dostępu do kluczowych informacji lub pomieszczeń wymagających szczególnej ochrony, a celu tego nie da się osiągnąć w inny rozsądny sposób. Podstawą takiego działania jest przepis krajowy dopuszczający wykorzystanie tych danych w określonym celu i zakresie.
Obowiązki administratora danych biometrycznych
Administrator, przetwarzając dane biometryczne, zobowiązany jest do wdrożenia środków technicznych i organizacyjnych zapewniających bezpieczeństwo tych informacji. Stopień zastosowanych środków powinien być adekwatny do poziomu ryzyka potencjalnego naruszenia praw i wolności osób fizycznych. W praktyce oznacza to konieczność przeprowadzenia rzetelnej analizy ryzyka z uwzględnieniem charakteru, zakresu, kontekstu oraz celu przetwarzania danych.
Zabezpieczenia muszą obejmować zarówno kwestie techniczne, jak i organizacyjne, a administrator powinien regularnie weryfikować skuteczność zastosowanych rozwiązań. Zakres tych działań zależy bezpośrednio od potencjalnego zagrożenia związanego z naruszeniem bezpieczeństwa, mogącego prowadzić do poważnych skutków dla osób, których dane dotyczą.
Podsumowanie
Dane biometryczne w świetle RODO zajmują miejsce szczególne i wymagają najwyższego poziomu ochrony. Przepisy ustanawiają zasadę zakazu ich przetwarzania z nielicznymi, ściśle określonymi wyjątkami. Każde przetwarzanie musi być uzasadnione, niezbędne oraz spełniać rygorystyczne wymogi prawne i organizacyjne. Ochrona danych biometrycznych służy ochronie podstawowych praw i wolności osób fizycznych i nie może być ograniczana bez wyraźnej podstawy prawnej oraz solidnej analizy ryzyka.
PowszechnaSamoobrona.pl to wiodący portal edukacyjny o szeroko pojętym bezpieczeństwie. Nasz zespół ekspertów dostarcza sprawdzoną wiedzę z zakresu bezpieczeństwa osobistego, systemów zabezpieczeń, cyberbezpieczeństwa, survivalu oraz zdrowia i sprawności. Kierujemy się zasadą „Chroń siebie. Chroń bliskich. Działaj świadomie.” dostarczając praktyczne rozwiązania i rzetelne informacje dla świadomych odbiorców.