PESEL to jedna z najważniejszych danych osobowych w Polsce, która jednoznacznie identyfikuje każdego obywatela. Czy jednak ten numer jest chroniony jako dana osobowa? Odpowiedź brzmi: tak – numer PESEL podlega szczególnej ochronie prawnej, choć nie jest klasyfikowany jako dana wrażliwa w rozumieniu RODO [1].
Czym jest PESEL i dlaczego wymaga ochrony?
PESEL (Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności) to jedenastocyfrowy identyfikator zawierający zakodowane informacje o dacie urodzenia, płci oraz dodatkowo wyposażony w cyfrę kontrolną [2]. Jest to kluczowa dana osobowa dla Polaków – według badań Krajowego Rejestru Długów i serwisu ChronPESEL.pl, aż 92% obywateli wskazuje właśnie PESEL jako pierwszą i najważniejszą daną osobową [1].
Znaczenie numeru PESEL wynika z jego unikalności i zawartych w nim informacji. Jest on uznawany za numer identyfikacyjny w rozumieniu art. 87 RODO, co nakłada szczególne wymogi na jego przetwarzanie i ochronę [2][3].
Prawna ochrona numeru PESEL
Choć PESEL nie jest klasyfikowany jako dana wrażliwa według RODO [3][4], podlega szczególnej ochronie prawnej. Dostęp do rejestru PESEL jest ściśle kontrolowany i mogą z niego korzystać tylko uprawnione podmioty, w tym:
- organy administracji publicznej
- sądy i prokuratura
- Policja i Straż Graniczna
- Krajowa Administracja Skarbowa
- organy wyborcze
- komornicy sądowi (w określonym zakresie)
Mechanizmy ochrony numeru PESEL
Najważniejszym mechanizmem ochrony jest możliwość zastrzeżenia numeru PESEL. Jest to skuteczne narzędzie zapobiegające wykorzystaniu danych do nieuprawnionego zaciągnięcia kredytu czy otwarcia rachunku bankowego [1][2]. Co istotne, takie zastrzeżenie:
- może być dokonane w dowolnym momencie
- jest w pełni odwracalne
- zobowiązuje instytucje do weryfikacji przed wykonaniem określonych czynności
Dostęp do danych z rejestru PESEL
Udostępnianie danych z rejestru PESEL podlega ścisłym regulacjom. Podmioty ubiegające się o dostęp muszą wykazać interes prawny lub faktyczny [2]. W przypadku wykorzystania danych do celów badawczych, statystycznych lub badania opinii publicznej, informacje muszą zostać zmodyfikowane tak, by uniemożliwić identyfikację konkretnych osób [2].
Znaczenie ochrony numeru PESEL w świetle cyberbezpieczeństwa
W dobie rosnącego zagrożenia kradzieżą tożsamości, ochrona numeru PESEL nabiera szczególnego znaczenia. Nowe przepisy wprowadzające możliwość zastrzeżenia numeru PESEL stanowią odpowiedź na te zagrożenia, dając obywatelom większą kontrolę nad swoimi danymi osobowymi [1].
Źródła:
- https://www.gazetaprawna.pl/firma-i-prawo/artykuly/9353584,pesel-kluczowa-dana-osobowa-dla-polakow-jak-go-chronic.html
- https://www.pit.pl/aktualnosci/pesel-jako-dane-osobowe-i-jego-ochrona-1009931
- https://rpms.pl/czy-pesel-to-dane-wrazliwe-czyli-o-przetwarzaniu-danych-osobowych-szczegolnej-kategorii/
- https://guzek-partnerzy.pl/bank-wiedzy/opinie-prawne/czy-pesel-jest-dana-osobowa-wrazliwa
PowszechnaSamoobrona.pl to wiodący portal edukacyjny o szeroko pojętym bezpieczeństwie. Nasz zespół ekspertów dostarcza sprawdzoną wiedzę z zakresu bezpieczeństwa osobistego, systemów zabezpieczeń, cyberbezpieczeństwa, survivalu oraz zdrowia i sprawności. Kierujemy się zasadą „Chroń siebie. Chroń bliskich. Działaj świadomie.” dostarczając praktyczne rozwiązania i rzetelne informacje dla świadomych odbiorców.