Czy ochroniarz może wylegitymować klienta w sklepie? Tak, ochroniarz na obszarze chronionym takim jak sklep lub centrum handlowe ma prawo poprosić klienta o okazanie dokumentu tożsamości lub podanie danych umożliwiających identyfikację. Jednak nie ma podstaw do zmuszenia klienta do okazania dokumentu – może tylko wystosować prośbę. W przypadku odmowy i poważnych podejrzeń obowiązek przechodzi na policję#zrodlo1#zrodlo2#zrodlo3#zrodlo4#zrodlo6.
Zakres uprawnień ochroniarza do legitymowania
Ochroniarz działa zgodnie z ustawą o ochronie osób i mienia oraz przepisami o bezpieczeństwie imprez masowych, które precyzują, komu oraz kiedy przysługuje prawo żądania okazania dokumentu. Legitymowanie przez ochroniarza dotyczy wyłącznie osób znajdujących się na terenie uznanym za obszar chroniony, czyli takich miejsc jak sklepy, galerie handlowe czy inne obiekty firmowe#zrodlo1#zrodlo3. Poza tymi miejscami pracownik ochrony nie posiada takiego uprawnienia.
Możliwość legitymowania nie oznacza prawa do przymuszenia. Klient może odmówić pokazania dokumentu. Prawa ochroniarza ograniczają się do prośby oraz do ewentualnego wezwania policji, jeśli zachodzi podejrzenie naruszenia prawa, np. w przypadku podejrzenia kradzieży lub zakłócenia porządku#zrodlo2#zrodlo4. Na tym etapie ochrona nie ma prawa stosować środków przymusu celem wymuszenia okazania dokumentów.
Okoliczności wymagające interwencji i sposoby działania ochroniarza
Ochroniarz może ująć osobę podejrzaną o popełnienie przestępstwa na terenie chronionym. Wówczas do czasu przyjazdu policji może zastosować środki przymusu bezpośredniego w zakresie przewidzianym przez prawo, np. siłę fizyczną, ograniczenie wolności lub użycie kajdanek czy pałki. Nie dotyczy to jednak osób szczególnie wrażliwych, jak dzieci, kobiety w ciąży czy osoby starsze lub niepełnosprawne#zrodlo2#zrodlo3.
W przypadku gdy klient odmawia ujawnienia tożsamości bez wyraźnej przyczyny, a zachodzi podejrzenie przestępstwa lub wykroczenia, ochroniarz powinien bezwzględnie powiadomić policję i przekazać sprawę odpowiednim służbom#zrodlo6. Przedstawienie dokumentów na żądanie ochrony pozostaje dobrowolne. Brak współpracy może prowadzić do interwencji funkcjonariuszy, ale sam ochroniarz nie ma prawa wymusić tej czynności fizycznie, dopóki nie doszło do obywatelskiego zatrzymania.
Obowiązki identyfikacyjne ochroniarza oraz prawa klienta
Każdy pracownik ochrony musi posiadać widoczny numer identyfikacyjny oraz nazwę firmy ochroniarskiej na swoim stroju służbowym. Klient zawsze ma prawo poprosić o przedstawienie się oraz spisać dane identyfikacyjne ochroniarza#zrodlo2. Stanowi to formalny środek ochrony interesów klienta oraz zapewnia transparentność działań ochrony.
Klient wraz z okazaniem dokumentu lub podaniem danych osobowych powinien mieć zapewnioną ochronę swojej prywatności. Wszystkie dane muszą być przetwarzane zgodnie z zasadami RODO oraz polityką ochrony danych osobowych obowiązujących w danym sklepie#zrodlo4. Ochroniarz nie ma prawa przeglądać zawartości dokumentów tożsamości, sporządzać ich kopii ani naruszać swobody ruchu klienta ponad uzasadnioną konieczność.
Legitymowanie a ochrona danych osobowych i zakaz przeszukania
Prośba o okazanie dokumentu tożsamości wiąże się z obowiązkiem zachowania poufności i bezpieczeństwa danych. Ochroniarz nie może gromadzić danych osobowych bez zgody klienta oraz nie powinien podejmować żadnych działań, które wykraczają poza ustalenie tożsamości w ramach prawnie dopuszczalnej sytuacji. Wszelkie czynności naruszające prywatność mogą stanowić podstawę do zgłoszenia naruszenia przepisów RODO#zrodlo4#zrodlo7.
Pracownik ochrony nie posiada prawa do przeszukiwania osoby ani jej rzeczy osobistych. W przypadku uzasadnionego podejrzenia przestępstwa powinien niezwłocznie powiadomić policję, która jako jedyna posiada ustawowe uprawnienia do dokonania przeszukania lub czynności śledczych#zrodlo2#zrodlo9. Każda próba przeszukania przez cywilnego ochroniarza stanowi naruszenie prawa.
Konsekwencje odmowy okazania dokumentu i przekroczenia uprawnień
W sytuacji, gdy klient odmówi wylegitymowania się na terenie chronionym bez podania przyczyny, może być to traktowane jako wykroczenie. Ochroniarz nie ma prawa podejmować działań siłowych wyłącznie z racji odmowy, jednakże oficjalnym trybem postępowania jest wezwanie policji#zrodlo6. Przekroczenie tych granic przez pracownika ochrony, np. poprzez wymuszanie legitymowania czy wykonywanie przeszukań, może skutkować odpowiedzialnością prawną ochroniarza.
Działając przekraczając uprawnienia lub łamiąc zasady dotyczące ochrony danych osobowych klienta, pracownik ochrony naraża na odpowiedzialność nie tylko siebie ale i przedsiębiorstwo zatrudniające go. Wszelkie nieprawidłowości mogą być zgłaszane zarówno do organów ścigania jak i do Urzędu Ochrony Danych Osobowych#zrodlo4#zrodlo7.
Podsumowanie – prawa klienta a obowiązki ochroniarza w sklepie
Ochroniarz w sklepie ma prawo poprosić o okazanie dokumentu tożsamości tylko na obszarze chronionym i w uzasadnionych sytuacjach. Nie można go zmusić do ujawnienia dokumentu, natomiast prawo przewiduje możliwość wezwania policji przy odmowie i podejrzeniu wykroczenia lub przestępstwa. Klient ma prawo do rzetelnej ochrony danych osobowych, a także zawsze może zażądać identyfikacji pracownika ochrony. Granice działań ochroniarza są jasno określone przepisami, a wszelkie nadużycia podlegają sankcjom prawnym.
Źródła:
- https://skuteczna-samoobrona.pl/samoobrona-uwarunkowania-prawne/prawa-ochroniarzy-w-sklepach/
- https://dziennikzachodni.pl/co-wolno-ochroniarzowi-w-sklepie-ma-prawo-poprosic-klienta-o-pokazanie-dokumentow-tylko-poprosic/ar/3764897
- https://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/948116,sklep-ochroniarz-moze-zatrzymac-i-wylegitymowac-ale-nie-przeszukac.html
- https://www.politykabezpieczenstwa.pl/pl/a/czy-ochroniarz-moze-wylegitymowac
- https://cntsystem.pl/systemy-bezpieczenstwa/co-wolno-pracownikowi-ochrony-w-sklepie
- https://rodo-online.eu/czy-ochroniarz-moze-zadac-okazania-dokumentu-potwierdzajacego-tozsamosc/
- https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-uprawnienia-ochroniarza-przy-wykonywaniu-zadan-ochrony
- https://jedynka.polskieradio.pl/artykul/3433085,Pracownik-ochrony—czy-mo%C5%BCe-nas-zatrzymac-i-wylegitymowa%C4%87-
- https://stowarzyszeniepassa.pl/aktualnosci/baza-wiedzy/uprawnienia-pracownika-ochrony
PowszechnaSamoobrona.pl to wiodący portal edukacyjny o szeroko pojętym bezpieczeństwie. Nasz zespół ekspertów dostarcza sprawdzoną wiedzę z zakresu bezpieczeństwa osobistego, systemów zabezpieczeń, cyberbezpieczeństwa, survivalu oraz zdrowia i sprawności. Kierujemy się zasadą „Chroń siebie. Chroń bliskich. Działaj świadomie.” dostarczając praktyczne rozwiązania i rzetelne informacje dla świadomych odbiorców.